Αλλαγές στη δομή της ΕΛΑΣ σε όλα τα επίπεδα φέρνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη που κατατέθηκε στη Βουλή. Στο σχέδιο νόμου προβλέπονται αλλαγές που αφορούν στην εκπαίδευση του ένστολου προσωπικού, στην οπλοφορία και οπλοκατοχή, στην ηλεκτρονική επιτήρηση και στον σωφρονιστικό κώδικα.
Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε φέρει τον τίτλο «Αναδιοργάνωση της δομής της Ελληνικής Αστυνομίας και αναβάθμιση της εκπαίδευσης του ένστολου προσωπικού της- Εκσυγχρονισμός του θεσμού της ηλεκτρονικής επιτήρησης υπόδικων, κατάδικων και κρατούμενων σε άδεια – Ρύθμιση θεμάτων κρατούμενων σε σωφρονιστικά καταστήματα και άλλες διατάξεις».
Οι αλλαγές στη δομή της ΕΛΑΣ
Αναφορικά με τη δομή της Ελληνικής Αστυνομίας, στην εισηγητική έκθεση του σχεδίου αναφέρεται ότι «ουσιαστική καινοτομία αποτελεί η νέα διάρθρωση και οργανωτική δομή της Ελληνικής Αστυνομίας, η οποία πλέον δομείται διοικητικά κάθετα, λαμβανομένων υπόψη των ιδιαιτεροτήτων του Σώματος. Έτσι, ακολουθείται η διάρθρωση των υπηρεσιών σε οργανικές μονάδες (Γενικές Διευθύνσεις, Διευθύνσεις, Υποδιευθύνσεις, Τμήματα και Γραφεία).
Συγκεκριμένα, η Ελληνική Αστυνομία αποτελείται από το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας και τις υπηρεσίες της, οι οποίες διακρίνονται σε επιτελικές και επιχειρησιακές, ενώ καταργούνται οι Αυτοτελείς Κεντρικές Υπηρεσίες. Στις επιτελικές υπηρεσίες ανήκουν οι πέντε (5) Γενικές Διευθύνσεις: α) Επιτελικού Συντονισμού, β) Ασφάλειας και Αστυνόμευσης, γ) Προστασίας Συνόρων, Διαχείρισης Μετανάστευσης και Αλλοδαπών, δ) Διαχείρισης Ανθρωπίνου Δυναμικού και ε) Υποστήριξης, ενώ καταργούνται οι πέντε (5) Κλάδοι. Οι επιχειρησιακές υπηρεσίες λειτουργούν σε επίπεδο Γενικών Διευθύνσεων (όπως και οι επιτελικές) και διακρίνονται σε κεντρικές και περιφερειακές, οι οποίες είναι μεταξύ τους ισότιμες».
Με το νομοσχέδιο δημιουργούνται η Γενική Διεύθυνση Ασφάλειας και Αστυνόμευσης (από τη συγχώνευση του Κλάδου Τάξης και Ασφάλειας) και η Διεύθυνση Οικονομικής Υποστήριξης, ενώ καταργείται η Διεύθυνση Εξυπηρέτησης Πολιτών και Δημοτικής Αστυνόμευσης. Ουσιαστική καινοτομία αποτελεί η σύσταση της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αστυνόμευσης, όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση. Εν προκειμένω, με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις γίνεται ιδιαίτερη πρόβλεψη για ζητήματα που αφορούν σε δράσεις που αναπτύσσονται αναφορικά με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κυρίως ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Η εν λόγω Διεύθυνση ασκεί σε επιτελικό επίπεδο τον προγραμματισμό σχετικών με την αποστολή της δράσεων, καθώς και τον συντονισμό, την παροχή κατευθύνσεων, την υποστήριξη και παρακολούθηση των περιφερειακών υπηρεσιών, αλλά και τη συνεργασία με τους λοιπούς συναρμόδιους φορείς και οργανισμούς, ώστε να εξασφαλίζονται η μέγιστη δυνατή διακλαδικότητα και διαλειτουργικότητά τους στην εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής πρόληψης της βίας.
Την ανώτατη διοίκηση του Σώματος ασκεί ο Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας, ο οποίος είναι υπεύθυνος έναντι του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη για την άσκηση των καθηκόντων του και έχει το τεκμήριο της αρμοδιότητας για όλα τα θέματα. Στην εκπλήρωση των καθηκόντων του και, ιδίως, αναφορικά με τη συνολική λειτουργία και δραστηριότητα των Κλάδων, αλλά και των επιμέρους υπηρεσιών, ο Αρχηγός επικουρείται από το Επιτελικό Γραφείο Αρχηγού που λειτουργεί σε επίπεδο Διεύθυνσης. Ο Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας είναι αρχαιότερος όλων των λοιπών Αντιστρατήγων, κάθε ένας εκ των οποίων έχει συγκεκριμένο τομέα ευθύνης (επιτελικές υπηρεσίες, επιχειρησιακές κεντρικές υπηρεσίες, επιχειρησιακές περιφερειακές υπηρεσίες Τομέα Βόρειας Ελλάδας, επιχειρησιακές περιφερειακές υπηρεσίες Τομέα Νότιας Ελλάδας). Παύει ο θεσμός του Προϊσταμένου Επιτελείου, καθιερώνονται δύο Υπαρχηγοί της Ελληνικής Αστυνομίας και επαναοριοθετούνται οι αρμοδιότητες των Αντιστρατήγων.
Με το νομοσχέδιο, δημιουργείται ηλεκτρονική πλατφόρμα στη Διεύθυνση Διαχείρισης και Ανάλυσης Πληροφοριών (ΔΙ.Δ.Α.Π.) για θέματα άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών προς διακρίβωση εγκλημάτων.
Η εκπαίδευση
Για την αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης στο ένστολο προσωπικό, η Αστυνομική Ακαδημία, ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, αναβαθμίζεται, απολαύει οικονομικής και διοικητικής αυτοτέλειας. «Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και αναβάθμιση είναι αναγκαία προϋπόθεση καθώς και συστατικό στοιχείο της εκπόνησης και υποστήριξης ενός νέου οργανωτικού μοντέλου της Ελληνικής Αστυνομίας. Πυρήνας του νέου μοντέλου είναι η επιδίωξη ενός «νέου προφίλ» του Έλληνα Αστυνομικού που θα διαμορφώνεται σε συσχετισμό με τις απαιτήσεις των καθηκόντων και της αποστολής της Ελληνικής Αστυνομίας», αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση. Σημειώνεται επίσης ότι «η επιχειρούμενη αναβάθμιση εδράζεται στη θεώρηση του έργου της Ελληνικής Αστυνομίας ως ενιαίου και αλληλένδετου. Βασικές παράμετροι αυτού του μοντέλου είναι η εκπαίδευση του προσωπικού της, κατά τρόπο ώστε να διαθέτει μια υψηλού επιπέδου παιδεία βασικών γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων, καθώς και η διαρκής επιμόρφωση για την κάλυψη απαιτήσεων στις εξειδικευμένες νέες υπηρεσίες, και συνακόλουθα τη διασύνδεση-αντιστοίχιση με την επαγγελματική ενασχόληση».
Οι βασικές αλλαγές που προωθούνται είναι:
- Η αναδιάρθρωση και η ενίσχυση της οικονομικής και διοικητικής αυτοτέλειας και του ρόλου της Αστυνομικής Ακαδημίας.
- Η δικτύωση και η σταθερή συνεργασία με πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, καθώς και με Αστυνομικές Ακαδημίες.
- Η εκπόνηση νέων προγραμμάτων σπουδών, με καθιέρωση κύκλων σπουδών στις Σχολές Αστυφυλάκων και Αξιωματικών και η εισαγωγή νέων πρακτικών και μοντέλων διδασκαλίας και επιμόρφωσης.
- Η αλλαγή της διαδικασίας και των κριτηρίων επιλογής και αξιολόγησης των διδασκόντων.
- Η μέγιστη αξιοποίηση ασκήσεων, βιωματικών μεθοδολογιών και τεχνολογικών μέσων εκπαίδευσης, στο πλαίσιο της διαρκούς επιμόρφωσης των εκπαιδευομένων.
- H δημιουργία δράσεων που συμβάλλουν στην εξωστρέφεια της Αστυνομικής Ακαδημίας, όπως ιδίως η συνεργασία με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ), Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΣΕΙ), ερευνητικά κέντρα, ινστιτούτα και Αστυνομικές Ακαδημίες άλλων χωρών, καθώς και η χορήγηση τίτλων σπουδών και πιστοποιητικών στο πλαίσιο τέτοιων συνεργασιών και στο πλαίσιο σπουδών της Διαρκούς Επιμόρφωσης Στελεχών.
- Η παροχή της δυνατότητας στις Σχολές της Αστυνομικής Ακαδημίας να οργανώνουν και να υλοποιούν Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ), σε συνεργασία με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας ή ομοταγή εκπαιδευτικά ιδρύματα της αλλοδαπής, με την απονομή των τίτλων μεταπτυχιακών σπουδών από τα συνεργαζόμενα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
- Η καθιέρωση Κύκλου Σπουδών Ξένων Γλωσσών, με δυνατότητα εκμάθησης διαφόρων ξένων γλωσσών, δράση που συμβάλλει στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης και στην προετοιμασία των στελεχών για τη συμμετοχή τους σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς και διοργανώσεις, γεγονός που προωθεί περαιτέρω την εξωστρέφεια της Ακαδημίας και της Ελληνικής Αστυνομίας.
Οπλοφορία, οπλοκατοχή
Με το σχέδιο νόμου ρυθμίζονται θέματα που αφορούν στον ορισμό των όπλων, στις προϋποθέσεις νόμιμης οπλοφορίας, οπλοκατοχής και οπλοχρησίας, καθώς και στις διακεκριμένες περιπτώσεις και στις κυρώσεις για παραβάσεις, συμπεριλαμβανομένων ειδικών προβλέψεων για την έκδοση άδειας κατοχής κυνηγετικών όπλων και οπλοφορίας αστυνομικών σε περιπτώσεις καταγγελιών ενδοοικογενειακής βίας.
Επιπλέον, αναμορφώνεται το πλαίσιο λειτουργίας των ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφαλείας και εισάγονται ρυθμίσεις για τη βαθμολογική προαγωγή θανόντος ένστολου προσωπικού της Ελληνικής Αστυνομίας και την παροχή οικονομικών βοηθημάτων σε γονείς, συζύγους, τέκνα και αδέλφια, ενώ περιλαμβάνονται και διατάξεις σχετικά με τα στοιχεία που πρέπει να περιέχουν τα δελτία αστυνομικής ταυτότητας και τις διαδικασίες έκδοσης και διαχείρισής τους.
Ηλεκτρονική επιτήρηση
Για την αντιμετώπιση του υπερπληθυσμού των σωφρονιστικών καταστημάτων της χώρας, σύμφωνα με τους συντάκτες του σχεδίου νόμου αναβαθμίζεται το επίπεδο προστασίας των δικαιωμάτων των κρατουμένων και των συνθηκών διαβίωσής τους και, συνεπώς, η συντομότερη κοινωνική τους επανένταξη. Με τις τιθέμενες διατάξεις προωθείται α) η δυνατότητα εφαρμογής της ηλεκτρονικής επιτήρησης σε ολόκληρη την επικράτεια, σε μόνιμη βάση και όχι πιλοτικά, τόσο σε υπόδικους όσο και σε κατάδικους και εν γένει κρατούμενους σε άδεια που πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις και β) η απαλλαγή των επιτηρούμενων προσώπων από το κόστος για την εφαρμογή του συστήματος ηλεκτρονικής επιτήρησης, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυσή της.
Σωφρονιστικός κώδικας
Για την αποσυμφόρηση των Γενικών Σωφρονιστικών Καταστημάτων, την ορθολογική κατανομή των κρατουμένων, για την εκπαίδευση, εργασία και αποτελεσματική κοινωνική ενσωμάτωση των κρατουμένων εισάγονται ρυθμίσεις που προωθούν:
α) τη διεύρυνση της δυνατότητας μεταγωγής κρατουμένων στα Αγροτικά Σωφρονιστικά Καταστήματα και στην Κεντρική Αποθήκη Υλικού Σωφρονιστικών Καταστημάτων (Κ.Α.Υ.Σ.Κ.), χωρίς την πρόσθετη προϋπόθεση της χορήγησης και τήρησης των όρων τακτικής άδειας τουλάχιστον μία (1) φορά. Περαιτέρω, πληρώνονται οι υφιστάμενες κενές θέσεις των Αγροτικών Σωφρονιστικών Καταστημάτων και της Κ.Α.Υ.Σ.Κ και ενισχύονται ο θεσμός και ο ρόλος τους,
β) την ενίσχυση του θεσμού και του ρόλου των Αγροτικών Σωφρονιστικών Καταστημάτων και της Κ.Α.Υ.Σ.Κ., και η αντιμετώπιση εξαιρετικών περιπτώσεων έλλειψης εργατικού δυναμικού, μεριμνώντας για την απρόσκοπτη παραγωγική λειτουργία τους,
γ) την εξασφάλιση κατάλληλων χώρων, εντός των σωφρονιστικών καταστημάτων, για την διενέργεια εικονοτηλεδιασκέψεων,
δ) την επιβράβευση των κρατουμένων, μέσω του ειδικότερου καθορισμού του ευεργετικού υπολογισμού της ποινής τους, με κριτήριο το επίπεδο δυσκολίας των παρεχόμενων από αυτούς εργασιών, καθώς και τη φοίτησή τους σε εκπαιδευτικές μονάδες ή τη συμμετοχή τους σε επιμορφωτικά προγράμματα,
ε) τον αποτελεσματικότερο πειθαρχικό έλεγχο των κρατουμένων,
στ) την εξοικονόμηση ανθρωπίνου δυναμικού και οικονομικών πόρων, μέσω της μείωσης των διενεργούμενων μεταγωγών για λόγους υγείας των κρατουμένων και
ζ) τη διευκόλυνση του υπηρεσιακού καθήκοντος των σωφρονιστικών υπαλλήλων, με τη χορήγηση σε αυτούς ατομικού δελτίου υπηρεσιακής ταυτότητας, κατά την εκτέλεση των μεταγωγών.
Με το σχέδιο νόμου συστήνεται Γενική Γραμματεία Προστασίας Κρίσιμων Οντοτήτων με σκοπό την ολοκληρωμένη προστασία υποδομών ζωτικής σημασίας, την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους και τη θωράκιση κρίσιμων τομέων της εθνικής οικονομίας και ασφάλειας.
