Το σχέδιο νόμου, με τίτλο: «Ενίσχυση δημοσιότητας και διαφάνειας στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο – Τροποποιήσεις Ν. 5005/2022 & ν.3548/2007 – και λοιπές διατάξεις» εισάγεται προς συζήτηση σήμερα Τετάρτη (11/6) από τον υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητικό εκπρόσωπο Παύλο Μαρινάκη, στη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής.
Σύμφωνα με ανακοίνωση, η συγκεκριμένη νομοθετική πρωτοβουλία βελτιώνει περαιτέρω την ήδη επιτυχημένη εφαρμογή των Μητρώων Έντυπου (ΜΕΤ) και Ηλεκτρονικού Τύπου (ΜΗΤ), ήτοι την εμβληματική μεταρρύθμιση, που ξεκίνησε πριν από περίπου τρία χρόνια η Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης.
Ποιοι είναι οι 4 βασικοί πυλώνες των παρεμβάσεων του νομοσχεδίου
Σε αυτή την κατεύθυνση, τέσσερις είναι οι βασικοί πυλώνες γύρω από τους οποίους συνοψίζονται οι παρεμβάσεις που εισηγείται ο υφυπουργός:
- Πρώτον, η περαιτέρω ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας, ώστε ούτε ένα ευρώ από κρατική ενίσχυση ή διαφήμιση να μην πηγαίνει σε Μέσα που δεν πληρούν τις ελάχιστες προϋποθέσεις.
- Δεύτερον, η περαιτέρω διασφάλιση των θέσεων εργασίας, με την καθιέρωση της ενυπόγραφης δημοσιογραφίας. Τα ΜΜΕ υποχρεούνται να περιέχουν και ενυπόγραφα άρθρα των δημοσιογράφων που απασχολούνται σε αυτά, ώστε να περιοριστούν οι εικονικές συμβάσεις εργασίας.
- Τρίτον η θεσμοθέτηση αλλαγών για την απόδειξη πραγματικής λειτουργίας και κυκλοφορίας των εντύπων, ώστε να μην λειτουργούν εφημερίδες «φάντασμα». Δεν θα μπορούν εικονικά λοιπόν να τυπώνουν ένα αντίτυπο και απλά να το αναρτούν στην πλατφόρμα της ΓΓΕΕ.
- Τέταρτον ο περιορισμός της «γραφειοκρατίας» με σημαντική διεύρυνση των προθεσμιών εγγραφής και ανανέωσης για το μητρώο έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου και ουσιαστική ενίσχυση δειγματοληπτικών και επιτόπιων ελέγχων από ειδικά κλιμάκια.
Επιπλέον, στις προτεινόμενες τροποποιήσεις συμπεριλαμβάνονται οι εξής: αυστηροποιούνται οι διατάξεις που αφορούν στην πραγματική λειτουργία και κυκλοφορία του έντυπου Τύπου, εισάγεται εξουσιοδοτική διάταξη για την τροποποίηση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) που ορίζει τις ακριβείς προδιαγραφές της εκτύπωσης μιας εφημερίδας, κάτι που αποτελεί πάγιο αίτημα του κλάδου και η οποία φυσικά θα εκδοθεί κατόπιν νεότερης διαβούλευσης, ενώ διασφαλίζονται περαιτέρω οι θέσεις εργασίας των δημοσιογράφων μέσα από την τομή της καθιέρωσης της ενυπόγραφης δημοσιογραφίας. Σκοπός της πρωτοβουλίας είναι ο περιορισμός των εικονικών συμβάσεων εργασίας. Επίσης, τα ΜΜΕ θα υποχρεούνται να περιέχουν και ενυπόγραφα άρθρα των δημοσιογράφων που απασχολούνται σε αυτά, κάτι που, εκτός από την κατοχύρωση της εργασιακής σχέσης των Μέσων με τους δημοσιογράφους, συμβάλει στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, υπηρετεί την προάσπιση των πνευματικών δικαιωμάτων και παρεμποδίζει τη λογοκλοπή.
Αυτό βεβαίως, όπως διευκρινίζεται στην ανακοίνωση δεν σημαίνει ότι απαγορεύονται τα κείμενα με «ψευδώνυμο».
Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, περιορίζεται η γραφειοκρατία και ενισχύονται ουσιαστικά οι έλεγχοι για τη συμμόρφωση στον νόμο. Οι προθεσμίες ανανέωσης και πρώτης εγγραφής διευρύνονται σημαντικά, αλλά το κυριότερο, θεσπίζεται υποχρεωτικός δειγματοληπτικός έλεγχος σε ποσοστό 15% επί των αιτήσεων σε κάθε κατηγορία εντύπου (αντί για 15% του συνόλου που ίσχυε σήμερα), δηλαδή ξεχωριστά στις ημερήσιες πανελλαδικές, ημερήσιες περιφερειακές, εβδομαδιαίες, περιοδικά κοκ. Ακόμη, εισάγεται υποχρεωτικό όριο επιτόπιων ελέγχων από ειδικά κλιμάκια σε ποσοστό 5% των αιτήσεων στο ΜΕΤ και 3% στο ΜΗΤ, εκτός των ελέγχων που προκύπτουν από καταγγελίες.
Εξορθολογισμός των κυρώσεων
Επιπλέον, εξορθολογίζονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις, ώστε να μην έχουν τιμωρητικό -εξαντλητικό χαρακτήρα, αλλά να ενισχύουν τη συμμόρφωση στις προϋποθέσεις των Μητρώων, εισάγονται μια σειρά από τεχνικές αλλαγές στον νόμο των Μητρώων και στοχευμένες παρεμβάσεις στον Ν. 3548/2007 για τον περιφερειακό Τύπο που καθιστούν πιο λειτουργική τη συμμόρφωση των εντύπων στις προβλέψεις του, ενώ σε συνεννόηση με το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) καλύπτεται ένα νομοθετικό κενό σχετικά με το πλαίσιο δικτύωσης των ραδιοφωνικών σταθμών.
Η δικτύωση μεταξύ των σταθμών θα επιτρέπεται μετά από ειδική άδεια του ΕΣΡ και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, χωρίς την τήρηση των οποίων προβλέπεται ακόμη και ανάκληση της άδειας του σταθμού. Επιπροσθέτως, διευκρινίζεται ότι οι ρυθμίσεις αδειοδότησης, που ισχύουν για το σύνολο των ραδιοφωνικών σταθμών, που λειτουργούν νόμιμα, αφορούν και στους σταθμούς πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή και ακριβώς λόγω αυτής της εκπροσώπησης τους δινόταν άδεια λειτουργίας.
Εφόσον ένα κόμμα δεν εκπροσωπείται πλέον στην Βουλή, παύει να συντρέχει πλέον η προϋπόθεση νόμιμης λειτουργίας του σταθμού. Για ασφάλεια δικαίου, τα παραπάνω αποτελέσματα επέρχονται έπειτα από απόφαση του ΕΣΡ. Το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση θα παρουσιάσει σχέδιο νόμου για το συνολικό πλαίσιο αδειοδότησης των ραδιοφωνικών σταθμών, δίνοντας τέλος σε μια εκκρεμότητα ετών. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του κυβερνητικού εκπροσώπου, οι προτεινόμενες διατάξεις προέκυψαν μετά από ευρύτατη διαβούλευση με τις ενώσεις των δημοσιογράφων και το σύνολο των ενώσεων ιδιοκτητών ΜΜΕ, με την πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην διαβούλευση να χαιρετίζουν τις τροποποιήσεις αυτές.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι σήμερα στο ΜΕΤ έχουν υποβληθεί 552 αιτήσεις. Εξ’ αυτών, 385 έντυπα είναι πιστοποιημένα. Αυτό σημαίνει ότι 119 αιτήσεις απορρίφθηκαν κατόπιν ελέγχου των δικαιολογητικών, ενώ σήμερα υπάρχουν και 48 εκκρεμείς αιτήσεις. Ακολούθως στο ΜΗΤ έχουν υποβληθεί 817 αιτήσεις. Εξ’ αυτών, οι 569 ιστοσελίδες είναι εγγεγραμμένες και πιστοποιημένες στο ΜΗΤ και 248 αιτήσεις έχουν απορριφθεί κατόπιν ελέγχου δικαιολογητικών. Συνολικά στα Μητρώα έχουν ήδη πραγματοποιηθεί από το 2024 έως σήμερα, εκτός από τους ελέγχους των αιτήσεων και ανανεώσεων, επιπλέον 94 έλεγχοι από κλιμάκια της υπηρεσίας είτε δειγματοληπτικοί είτε κατόπιν καταγγελιών, ενώ μέσα από αυτούς τους ελέγχους επιβλήθηκαν δεκάδες κυρώσεις, 7 από τις οποίες εντοπίστηκαν σε επιτόπιους ελέγχους.
Σύμφωνα με το αρμόδιο υπουργείο η θέσπιση του ν. 5005/2022 αποτέλεσε μία σημαντική μεταρρύθμιση στο περιβάλλον του έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου. Πρόκειται για την πρώτη ολοκληρωμένη νομοθετική παρέμβαση στον χώρο του Τύπου μετά τον ν.3548/2007 -δεκαπέντε χρόνια μετά- σε ένα τοπίο που σε μεγάλο βαθμό ήταν αρρύθμιστο.
Ο ν. 5005/2022 έγινε δεκτός ιδιαίτερα θετικά από το σύνολο των επαγγελματιών του χώρου μέσω των θεσμικών τους οργάνων. Επιπρόσθετα, ήδη έχει υιοθετηθεί ως καλή πρακτική τόσο σε επίπεδο Ε.Ε. όσο και από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Δεν είναι τυχαίο ότι πλέον τα Μητρώα Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου της ΓΓΕΕ θα αποτελούν οδηγό σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για τα υπόλοιπα κράτη-μέλη, όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση.
Βασικός στόχος του νόμου είναι η ενίσχυση της διαφάνειας και της δημοσιότητας ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς, που συμπαρασύρει τη διαφάνεια στα εργασιακά ζητήματα και την αξιοκρατική κατανομή κρατικών ενισχύσεων και διαφημιστικών κονδυλίων. Πρόκειται, λοιπόν, για μια σημαντική μεταρρύθμιση και πλέον, στα δύο χρόνια λειτουργίας ν μητρώων, εισάγονται ορισμένες βελτιωτικές κινήσεις πάνω σε ένα ήδη καλό και λειτουργικό μοντέλο που θα περάσουν τη μεταρρύθμιση στο επόμενό της στάδιο.
